Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία καταρρίπτει τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» για πρόσφυγες, τον οποίο έχει θεσπίσει η Ελλάδα μέσω της ΚΥΑ 42799/2021 περί εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών και βάσει του οποίου έχει απορρίψει πάνω από 7.000 αιτήσεις ασύλου πολιτών Συρίας, Αφγανιστάν, Σομαλίας, Πακιστάν και Μπανγκλαντές ως απαράδεκτες.

Στην έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει εκτενή αναφορά στην αδυναμία πρόσβασης των προσφύγων σε διεθνή προστασία, σε παραβιάσεις της αρχής της μη επαναπροώθησης και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κράτηση, καθώς και στην ευρύτερη ολίσθηση του κράτους δικαίου στην Τουρκία.

Αυτό είναι το τρίτο τεύχος του διμηνιαίου ενημερωτικού δελτίου για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες σε συνεργασία με την Oxfam International και τους Save the Children International.  

Παρακολουθούμε με ιδιαίτερη ανησυχία τις εξελίξεις στην πρόσφατη υπόθεση βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικου, γνωρίζοντας ότι οι χειρισμοί που έχουν γίνει από όλους τους εμπλεκόμενους λειτουργούν στο παιδί δευτερογενώς κακοποιητικά, προδίδοντας την εμπιστοσύνη που επιδεικνύει το παιδί στην Πολιτεία και τον κόσμο των ενηλίκων που οφείλουν να το προστατέψουν. 

Μπορείτε να δείτε την δήλωση που συνυπογράφει το ΕΣΠ μαζί με άλλες οργανώσεις εδώ

Με αφορμή την προβολή στην εκπομπή Αταίριαστοι στο κανάλι ΣΚΑΪ ΤV στις 19.10 βίντεο που δείχνει την επικοινωνία προσφύγων με εκπροσώπους των ελληνικών αρχών στον Έβρο θα θέλαμε να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις και διορθώσεις.

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, στο πλαίσιο της υποστήριξης των 38 προσφύγων, που κατήγγειλαν αρχικά επαναπροώθηση από τις ελληνικές αρχές στην Τουρκία, και στη συνέχεια περισυνελέγησαν στον Έβρο στις 15-8-2022, και σε συνέχεια προηγούμενων ανακοινώσεών του για το ζήτημα αυτό[1], επιθυμεί να επαναλάβει ότι η αποστολή του και ο ρόλος του είναι να συνδράμει και να εκπροσωπεί ανθρώπους σε κίνδυνο, οι οποίοι αναζητούν ασφάλεια και άσυλο στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό συνέδραμε τους συγκεκριμένους πρόσφυγες ήδη από τις 20-7-2022, με απεύθυνση, κατ' αρχάς, στις αρμόδιες ελληνικές αρχές και στη συνέχεια με αιτήματα ασφαλιστικών μέτρων προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (αποφάσεις K.A. και B.S.)[2], ενώ στις 30/9/2022 προχώρησε, εντός της δοθείσας προθεσμίας, στην κατάθεση προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εναντίον τόσο των Τουρκικών όσο και των Ελληνικών αρχών για παραλείψεις και ενέργειές τους που έθεσαν σε κίνδυνο ή ακόμη και μπορεί να στέρησαν ανθρώπινες ζωές.

Η σχετική δε ευθύνη και των Ελληνικών αρχών προκύπτει και από το πρόσφατα δημοσιευθέν έγγραφο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας[3], σύμφωνα με το οποίο η συγκεκριμένη νησίδα τέμνεται από την Ελληνοτουρκική συνοριακή γραμμή, «δημιουργώντας το ελληνικό και τουρκικό τμήμα αυτής». 

ΕΙΝΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΑΜΕΣΑ ΤΙΣ ΕΠΑΝΑΠΡΟΩΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΤΟΥΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΖΩΕΣ ΚΑΙ  ΕΠΙΣΥΡΟΥΝ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2022

Δεν μπορεί παρά να προκαλούν ανησυχία και προβληματισμό οι χειρισμοί του Υπουργείου Μετανάστευσης στην  υπόθεση των Σύριων που εγκαταλείφθηκαν στον Έβρο επί ημέρες, τον προηγούμενο μήνα, χειρισμοί που ξεσήκωσαν τη γενική κατακραυγή. Οι πρόσφυγες καταγγέλλουν, μεταξύ άλλων,  ότι παρέμειναν αβοήθητοι επί πολλές ημέρες στη νησίδα, όπου ένα παιδί βρήκε το θάνατο από τσίμπημα σκορπιού και ότι κατά τη διάρκεια παραμονής τους στη νησίδα έλαβε χώρα τουλάχιστον μία επιχείρηση επαναπροώθησής τους στην Τουρκία.

Το Υπουργείο εξακολουθεί να αρνείται τις καταγγελίες τους και αποποιείται τις ευθύνες του για την υπόθεση, παραλείποντας να διεθνοποιήσει  το θέμα (αν -όπως ισχυρίζεται- η νησίδα δεν είναι ελληνική), συσκοτίζοντας τα γεγονότα και εμποδίζοντας  την αμερόληπτη και εξονυχιστική διερεύνηση.  Το πρόσφατο περιστατικό στον Έβρο είναι αποκαλυπτικό -και βέβαια δεν είναι το μόνο- για το ότι  οι επαναπροωθήσεις είναι πάγια τακτική των ελληνικών αρχών με μοιραίες συνέπειες για τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα  και την ελευθερία των προσφύγων.

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες παρακολουθεί με ανησυχία τη συνεχιζόμενη τοξική αντιπαράθεση γύρω από το θέμα των 38 προσφύγων, που «ξεχνά» το πραγματικό διακύβευμα, δηλαδή τις πρακτικές που παραβιάζουν το νόμο και καταλύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο σεβασμός των οποίων είναι αδιαπραγμάτευτος.

Οι πρόσφατες εξελίξεις, οι οποίες έχουν «πληγώσει» την Κοινωνία των Πολιτών, υποχρεώνουν το ΕΣΠ να επαναλάβει ότι η αποστολή του και ο ρόλος του είναι να συνδράμει και να εκπροσωπεί ανθρώπους σε κίνδυνο, οι οποίοι αναζητούν ασφάλεια και άσυλο στην Ελλάδα.

Ο καταστατικός του σκοπός είναι να υποστηρίζει και να είναι συνήγορος ευάλωτων ανθρώπων, των προσφύγων και δεν πρόκειται να σταματήσει να το πράττει, είναι δε αδιανόητη η εργαλειοποίησή τους σε ένα κράτος δικαίου.

Θα συνεχίσουμε να εκπληρώνουμε την αποστολή μας με ευσυνειδησία και σεβασμό στο διεθνές, ενωσιακό και εθνικό  δίκαιο και με προσήλωση στις ανθρωπιστικές αξίες που εκφράζουν.

Σε αυτό θα συνεχίσουμε να στηριζόμαστε σε συμπράξεις και συνεργασίες με συνοδοιπόρους από όλη την κοινωνία των πολιτών, και ελπίζουμε ότι οι όποιες διαφοροποιήσεις ή υπαναχωρήσεις δεν θα θίξουν αυτόν τον κοινό αγώνα.

Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για έναν Κανονισμό για την αντιμετώπιση καταστάσεων εργαλειοποίησης στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου. Η πρόταση εισάγει έναν μηχανισμό, που επιτρέπει στα Κράτη Μέλη να παρεκκλίνουν από τις ευθύνες τους βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο σε καταστάσεις "εργαλειοποίησης" της μετανάστευσης. Ο μηχανισμός είναι μόνιμα διαθέσιμος στα Κράτη Μέλη, τα οποία μπορούν να τον επικαλούνται σε πολλαπλές καταστάσεις, επιτρέποντάς τους ουσιαστικά να παρεκκλίνουν κατά το δοκούν από τις υποχρεώσεις τους.

Αντιλαμβανόμαστε ότι μεταξύ των Κρατών Μελών υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τον προτεινόμενο Κανονισμό και ότι η τσεχική Προεδρία του Συμβουλίου στοχεύει στην υιοθέτηση μιας κοινής θέσης έως τον Δεκέμβριο. Σε επίπεδο διαπραγματεύσεων, αυτό θα καθιστούσε τον Κανονισμό σε έναν από τους ταχύτερα εξελισσόμενους νομοθετικούς φακέλους σε σχέση με το άσυλο από πλευράς του Συμβουλίου. Η πρόταση επιτρέπει στα κράτη να παρεκκλίνουν από τον προτεινόμενο Κανονισμό για τη θέσπιση κοινής διαδικασίας διεθνούς προστασίας στην Ένωση (APR) του 2016 και την τροποποιημένη πρόταση του 2020, την προτεινόμενη αναδιατύπωση της Οδηγίας για τις Συνθήκες Υποδοχής (rRCD) του 2016 και την προτεινόμενη αναδιατύπωση της Οδηγίας περί Επιστροφής (rRD) του 2018. Οι παρεκκλίσεις είναι ουσιώδεις και ουσιαστικές, επηρεάζοντας σημαντικά τα δικαιώματα των ατόμων που αναζητούν διεθνή προστασία.

Ο Διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) γράφει στα Νέα για την ανάγκη σοβαρού διαλόγου, σε συνέχεια και των 19 ασφαλιστικών μέτρων που έχει χορηγήσει το ΕΔΔΑ για υποθέσεις προσφύγων που εκπροσωπεί το ΕΣΠ, ανά περιπτώσεις από κοινού και με την HumanRights360 και την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA).