ΕΣΠ-ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΌ ΚΕΝΤΡΟ ΠΥΞΙΔΑ EASTER CAMP 2023 με την υποστήριξη του Alta Mane Fondation - Geneva και του Greek America Corps

Βρείτε το πρόγραμμα εδώ

Αθήνα, 28 Μαρτίου 2023: Με κοινή επιστολή τους στις 17 Μαρτίου, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), απηύθυναν έκκληση στον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, την Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των μεταναστών, την Επίτροπο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης καθώς και την Επίτροπο Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Στην επιστολή τους οι οργανώσεις επισημαίνουν πως, παρά τη διαχρονικότητα των καταγγελιών για επαναπροωθήσεις στα σύνορα της χώρας, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ριζική αλλαγή στον τομέα της διαχείρισης των αφίξεων προσφύγων και μεταναστών, η οποία έχει οδηγήσει σε εκθετική αύξηση των σχετικών καταγγελιών.

Το Δικαστήριο διατυπώνει προδικαστικά ερωτήματα προς το ΔΕΕ σε σχέση με την επιρροή επί της νομιμότητας του ανωτέρω εθνικού καταλόγου που ασκεί το γεγονός ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα (που στην συγκεκριμένη περίπτωση υπερβαίνει τους είκοσι μήνες) η Τουρκία αρνείται την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία και δεν προκύπτει ότι ερευνήθηκε το ενδεχόμενο να μεταβληθεί η στάση της χώρας αυτής στο προσεχές μέλλον.


ΣτΕ Ολομ. 177/2023
Πρόεδρος: Δ. Σκαλτσούνης, Πρόεδρος ΣτΕ
Εισηγητής: Η. Μάζος, Σύμβουλος Επικρατείας
 
 
Προσβάλλεται εθνικός κατάλογος στον οποίο περιλαμβάνεται η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία, με συνέπεια οι αιτήσεις αυτών να απορρίπτονται κατ’ αρχήν ως απαράδεκτες. Το Δικαστήριο διατυπώνει προδικαστικά ερωτήματα προς το ΔΕΕ σε σχέση με την επιρροή επί της νομιμότητας του ανωτέρω εθνικού καταλόγου που ασκεί το γεγονός ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα (που στην συγκεκριμένη περίπτωση υπερβαίνει τους είκοσι μήνες) η Τουρκία αρνείται την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία και δεν προκύπτει ότι ερευνήθηκε το ενδεχόμενο να μεταβληθεί η στάση της χώρας αυτής στο προσεχές μέλλον
 
 
Το ενωσιακό δίκαιο (άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ) επιτρέπει την απόκλιση από τον κανόνα της κατ’ αρχήν εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας επί της ουσίας, μεταξύ άλλων και στην περίπτωση των ασφαλών τρίτων χωρών, όταν δηλαδή ο αιτών, ως εκ της επαρκούς σύνδεσής του με τρίτη χώρα, όπως ορίζεται από την εθνική νομοθεσία, αναμένεται ευλόγως να αναζητήσει προστασία στην τρίτη αυτή χώρα και υφίστανται λόγοι για να θεωρηθεί ότι ο αιτών θα τύχει εισδοχής ή επανεισδοχής στην εν λόγω χώρα. 
Το εθνικό δίκαιο (άρθρο 86 ν. 4636/2019) υιοθέτησε την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας και προέβλεψε, εκτός από την εφαρμογή της σε ατομικές περιπτώσεις αιτούντων διεθνή προστασία, την κατάρτιση εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών στον οποίο περιλαμβάνονται οι χώρες που χαρακτηρίζονται ως γενικά ασφαλείς για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων. Όταν μία τρίτη χώρα έχει χαρακτηρισθεί ως γενικά ασφαλής, ο αιτών διεθνή προστασία φέρει το βάρος της προβολής και της απόδειξης των ισχυρισμών ότι η εν λόγω χώρα δεν είναι ασφαλής για την περίπτωσή του, ενόψει των συγκεκριμένων συνθηκών υπό τις οποίες τελεί. 
Προσβάλλεται κοινή υπουργική απόφαση (42799/3.6.2021) του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών και του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, με την οποία καταρτίσθηκε εθνικός κατάλογος ασφαλών τρίτων χωρών που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. Μετά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως εκδόθηκε  νεότερη κοινή υπουργική απόφαση 458568/15.12.2021 των ιδίων Υπουργών, με την οποία, κατόπιν «επανεξέτασης και επικαιροποίησης» των στοιχείων στα οποία είχε στηριχθεί η αρχική πράξη, χαρακτηρίσθηκε εκ νέου η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τις ίδιες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. 
 
Η πράξη χαρακτηρισμού τρίτης χώρας ως ασφαλούς έχει κανονιστικό χαρακτήρα. 
 
Κρίνεται ότι τόσο το πρώτο αιτούν σωματείο όσο και η δεύτερη αιτούσα αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία νομιμοποιούνται στην άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως. Ειδικώς, η αιτούσα εταιρεία νομιμοποιείται στην άσκηση της αιτήσεως κατά το άρθρο 47 παρ. 1 του π.δ. 18/1989, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος, εφόσον πάντως εφαρμόσθηκε το προϊσχύσαν δίκαιο (Εμπορικός Νόμος) –χωρίς η σχετική ευθύνη να βαρύνει αποκλειστικά την ίδια- από τα κατά το δίκαιο αυτό αρμόδια κρατικά όργανα ως προς τις προϋποθέσεις απόκτησης νομικής προσωπικότητας από αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία (και όχι το ισχύον περί καταχώρισης στο Γ.Ε.ΜΗ.).    
 
Η δίκη συνεχίζεται ως προς την 458568/15.12.2021 ΚΥΑ και καταργείται ως προς την 42799/3.6.2021 ΚΥΑ. 
 
Απορρίπτεται λόγος ακυρώσεως περί αναρμοδιότητας του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών. 
 
Κρίνεται ότι τόσο κατά το ενωσιακό δίκαιο όσο και κατά το εσωτερικό δίκαιο η επίκληση από τον διάδικο διάταξης οδηγίας, η οποία δεν είναι αρκούντως σαφής, ακριβής και απαλλαγμένη αιρέσεων ώστε να έχει άμεσο αποτέλεσμα, δεν μπορεί να καταλήγει στο να μην εφαρμόζεται από δικαστήριο κράτους μέλους μια διάταξη εθνικού δικαίου. Το άρθρο 38 παρ. 2 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ έχει άμεσο αποτέλεσμα και, συνεπώς, ο λόγος ακυρώσεως ότι η διάταξη αυτή έχει μεταφερθεί πλημμελώς με το άρθρο 86 του ν. 4636/2019 προβάλλεται παραδεκτώς ενώπιον του εθνικού δικαστή, είναι όμως αβάσιμος. 
Περαιτέρω, το Δικαστήριο, με επίκληση προηγούμενης νομολογίας του (ΣτΕ Ολομ. 2347-8/2017), κρίνει ότι τρίτη χώρα, η οποία έχει επικυρώσει την Σύμβαση της Γενεύης με γεωγραφικό περιορισμό, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ασφαλής, κατά την έννοια των άρθρων 86 του ν. 4636/2019 και 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, εφόσον τηρεί την αρχή της μη επαναπροώθησης και παρέχει επαρκή προστασία ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και την αγορά εργασίας. 
Ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα του επιδιωκόμενου σκοπού της εξασφάλισης της κατά το δυνατόν ταχείας εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, ενόψει και των οριζομένων στο άρθρο 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, το άρθρο 38 της οδηγίας (και, αντιστοίχως, το άρθρο 86 του ν. 4636/2019) έχει την έννοια ότι δεν είναι δυνατός ο χαρακτηρισμός τρίτης χώρας ως ασφαλούς εφόσον δεν προκύπτει ότι θα καταστεί εφικτή η εισδοχή ή η επανεισδοχή του αιτούντος διεθνή προστασία στην εν λόγω τρίτη χώρα διότι, στην αντίθετη περίπτωση, θα παρατεινόταν απλώς ο χρόνος εξέτασης του υποβληθέντος αιτήματος διεθνούς προστασίας και η αβεβαιότητα του αιτούντος ως προς το καθεστώς παραμονής του στην χώρα στην οποία υπέβαλε το αίτημα, χωρίς να αποκλείεται ο κίνδυνος επαναπροώθησής του σε χώρα στην οποία κινδυνεύει να υποστεί δίωξη και το ενδεχόμενο διατάραξης των διεθνών σχέσεων των κρατών. Η άποψη ότι η δυνατότητα εισδοχής ή επανεισδοχής του αλλοδαπού αιτούντος προστασία στην τρίτη χώρα αποτελεί προϋπόθεση του χαρακτηρισμού τρίτης χώρας ως ασφαλούς, έχει αποτυπωθεί εξάλλου σε κείμενα ηπίου δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης και έχει υποστηριχθεί και από μερίδα της θεωρίας του διεθνούς δικαίου,  ενώ την έχουν υιοθετήσει δικαστήρια και άλλων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ολλανδικό Συμβούλιο της Επικρατείας). Περαιτέρω, η διαπίστωση της συνδρομής της προϋπόθεσης της δυνατότητας εισδοχής ή επανεισδοχής του αλλοδαπού στην ασφαλή τρίτη χώρα περιλαμβάνει την εξέταση τόσο του υφιστάμενου στην εν λόγω χώρα νομικού καθεστώτος (ήτοι της τυχόν ανάληψης σχετικής νομικής υποχρέωσης εκ μέρους της τρίτης χώρας) όσο και της εν τοις πράγμασι συμμόρφωσης της τρίτης χώρας προς τις αναληφθείσες σχετικές υποχρεώσεις της. Από τα ανωτέρω  συνάγεται ότι, στην περίπτωση που ένα κράτος μέλος καταρτίσει εθνικό κατάλογο γενικά ασφαλών τρίτων χωρών, κάνοντας χρήση της παρεχομένης από το άρθρο 38 παρ. 2 της οδηγίας σχετικής ευχέρειας, δεν επιτρέπεται, για τους λόγους ταχείας ολοκλήρωσης της εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας που αναφέρθηκαν παραπάνω, να χαρακτηρισθεί κανονιστικώς ως ασφαλής, τρίτη χώρα εφόσον δεν διαπιστώνεται η συνδρομή της προαναφερθείσας προϋπόθεσης – της δυνατότητας εισδοχής ή επανεισδοχής στην χώρα αυτή – και ως προς τα δύο προεκτεθέντα επί μέρους σκέλη της.  
Κατά την γνώμη όμως δύο Συμβούλων, οι οποίοι μειοψήφησαν, ο έλεγχος της συνδρομής της κατά τα ανωτέρω προϋπόθεσης δεν χωρεί κατά την κατάρτιση του καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών αλλά κατά την έκδοση των ατομικών πράξεων εφαρμογής της, ενώ ένας Σύμβουλος και μία Πάρεδρος υποστήριξαν ότι η εισδοχή ή η επανεισδοχή του αλλοδαπού στην ασφαλή τρίτη χώρα πρέπει να εξακριβώνεται κατά την στιγμή της εκτέλεσης της απόφασης της αρμόδιας εθνικής αρχής που απορρίπτει αίτημα διεθνούς προστασίας για τον λόγο αυτόν, και δεν αποτελεί στοιχείο της νομιμότητας της κανονιστικής πράξης περί χαρακτηρισμού γενικώς τρίτης χώρας ως ασφαλούς ή της ατομικής, απορριπτικής του αιτήματος, πράξης.
 
Το Δικαστήριο κρίνει ότι ικανοποιείται η κατά τα ανωτέρω, προκύπτουσα από το άρθρο 38 παρ. 4 της οδηγίας (και, αντιστοίχως, το άρθρο 86 παρ. 5 του ν. 4636/2019) προϋπόθεση, ως προς το πρώτο («νομικό») σκέλος της, εφόσον από τις σχετικές διεθνείς συμφωνίες και την από 18.3.2016 κοινή δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας προκύπτει ότι νομίμως έγινε δεκτό από τον κανονιστικό νομοθέτη ότι η Τουρκία ανέλαβε την νομική υποχρέωση να αποδέχεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την επανεισδοχή από την Ελλάδα αλλοδαπών αιτούντων διεθνή προστασία. Ως προς το δεύτερο όμως σκέλος της, το οποίο αφορά την εν τοις πράγμασι συμμόρφωση της Τουρκίας προς τις εν λόγω νομικές υποχρεώσεις της, η ίδια προϋπόθεση δεν ικανοποιείται, αφού δεν προκύπτει ότι πραγματοποιείται η επανεισδοχή στην Τουρκία των αιτούντων διεθνή προστασία, των οποίων τα αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα για τον λόγο της «ασφαλούς τρίτης χώρας», αλλά, αντιθέτως, όπως  αναφέρεται στο σχετικό σημείωμα της αρμόδιας Υπηρεσίας, το οποίο συνοδεύει την εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου, στην συνέχεια της οποίας εκδόθηκε η επίδικη Κοινή Υπουργική Απόφαση, «Από τον Μάρτιο του 2020 έως και σήμερα [δηλαδή για διάστημα που υπερβαίνει τους είκοσι μήνες] οι επιστροφές από την Ελλάδα στην Τουρκία έχουν παγώσει», χωρίς μάλιστα διάκριση ως προς την νομική βάση (διεθνείς συμφωνίες ή κοινή δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας) δυνάμει της οποίας διατάσσονται οι επιστροφές. Ούτε μπορεί να γίνει δεκτός ο ισχυρισμός του Δημοσίου ότι η προσβαλλόμενη πράξη δεν πάσχει από την άποψη αυτήν, προεχόντως διότι τα  προβαλλόμενα, ότι πρόκειται για προσωρινή «και κατά το μάλλον ή ήττον δικαιολογημένη [λόγω της συγκυρίας] μη εφαρμογή [της κοινής δήλωσης της 18.3.2016]» («η Τουρκία προσωρινά, λόγω της πανδημίας COVID, (γεγονός παγκόσμιο και αναμφισβήτητο), δεν δέχεται επανεισδοχές το τελευταίο χρονικό διάστημα»), δεν ευρίσκουν έρεισμα στα στοιχεία του φακέλου. Ούτε προκύπτει εξάλλου ότι ερευνήθηκε από την αρμόδια αρχή το ενδεχόμενο να μεταβληθεί η στάση της Τουρκίας ως προς το ζήτημα αυτό στο προσεχές μέλλον. Για τον λόγο, συνεπώς, αυτόν, βασίμως προβαλλόμενο, θα έπρεπε, κατά την γνώμη που πλειοψήφησε ως προς την ερμηνεία του άρθρου 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ και του άρθρου 86 του ν. 4636/2019, να γίνει δεκτή η  αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη 458568/15.12.2021 κοινή υπουργική απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών και του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κατά το μέρος που καθορίζεται με αυτήν η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. Αντιθέτως, κατά την άποψη της μειοψηφίας, ο λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος διότι η διαπίστωση της συνδρομής της εν τοις πράγμασι αποδοχής της επανεισδοχής των αιτούντων διεθνή προστασία  δεν αποτελεί στοιχείο του κύρους της κανονιστικής πράξης περί του χαρακτηρισμού γενικώς τρίτης χώρας ως ασφαλούς αλλά εξετάζεται σε επόμενα στάδια της διοικητικής διαδικασίας.
 
Δοθέντος όμως ότι γεννώνται εύλογες αμφιβολίες ως προς την έννοια του άρθρου 38 της οδηγίας, το Δικαστήριο αναβάλλει την οριστική του κρίση  και διατυπώνει προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα: 
α) Το άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, ερμηνευόμενο σε συνδυασμό με το άρθρο 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική (κανονιστική) ρύθμιση, με την οποία χαρακτηρίζεται ως γενικώς ασφαλής για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία τρίτη χώρα, η οποία έχει μεν αναλάβει την νομική υποχρέωση να επιτρέπει την επανεισδοχή στο έδαφός της των εν λόγω κατηγοριών αιτούντων διεθνή προστασία, προκύπτει, όμως, ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα (που στην συγκεκριμένη περίπτωση υπερβαίνει τους είκοσι μήνες) η χώρα αυτή αρνείται την επανεισδοχή και δεν προκύπτει ότι ερευνήθηκε το ενδεχόμενο να μεταβληθεί η στάση της χώρας στο προσεχές μέλλον; ή
β) έχει την έννοια ότι η επανεισδοχή στην τρίτη χώρα δεν αποτελεί σωρευτική προϋπόθεση για την έκδοση της εθνικής (κανονιστικής) πράξης, με την οποία χαρακτηρίζεται τρίτη χώρα ως γενικώς ασφαλής για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία, αλλά αποτελεί σωρευτική προϋπόθεση για την έκδοση της ατομικής πράξης, με την οποία απορρίπτεται συγκεκριμένο αίτημα διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτο για τον λόγο της «ασφαλούς τρίτης χώρας»; ή 
γ) έχει την έννοια ότι η επανεισδοχή στην «ασφαλή τρίτη χώρα» πρέπει να εξακριβώνεται μόνον κατά την στιγμή της εκτέλεσης της απόφασης, όταν η απόφαση αυτή περί απορρίψεως του αιτήματος διεθνούς προστασίας βασίζεται στον λόγο της «ασφαλούς τρίτης χώρας»; 
Επιπλέον, το Δικαστήριο υποβάλλει με την απόφασή του αίτημα για την εφαρμογή της ταχείας διαδικασίας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) εκφράζει τη βαθιά του ικανοποίηση για την εμβληματική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), που δικαιώνει τα παιδιά και τις μητέρες τους που έχασαν την ζωή τους στο ναυάγιο του Φαρμακονησίου. 

Το ΕΣΠ, μαζί με τις οργανώσεις Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών και Υποστήριξη προσφύγων στο Αιγαίο(RSA) /PRO ASYL, εκπροσώπησε τους τραγικούς διασωθέντες ενώπιον του ΕΔΔΑ και τους πλαισίωσε στις στιγμές του θρήνου τους και της απελπισίας.

 

Ολόκληρη η απόφαση στα ελληνικά εδώ 

Περίληψη της Απόφαση όπως δημοσιεύθηκε απο το Δικαστήριο https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22itemid%22:[%22003-7380289-10089391%22]}

Το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου οφείλει άμεσα να συμμορφωθεί με την κείμενη νομοθεσία και το Δίκαιο της Ένωσης

Δύο νέες Αποφάσεις που εκδόθηκαν στις 17 Μαρτίου 2023 από το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών (ΔΠρΑθηνών ΑΡ 721/2023 και ΑΡ 741/2023), επιβεβαιώνουν εκ νέου πως η υποβολή αίτησης προγραμματισμού για την καταγραφή αίτησης ασύλου στη διαδικτυακή πλατφόρμα που λειτουργεί το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου, ιδρύει την ιδιότητα ενός ατόμου ως αιτούντος άσυλο, παρά την αντίθετη πρακτική που συνεχίζει να εφαρμόζει το Υπουργείο, σε πλήρη αντίθεση με την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία, αλλά και την διαμορφούμενη, πλέον, εθνική νομολογία.

Οι υποθέσεις, που υποστήριξε το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), αφορούν περιπτώσεις Αφγανών πολιτών, οι οποίοι ενώ είχαν ήδη υποβάλει στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αίτηση καταγραφής του αιτήματος ασύλου τους και ανέμεναν την δοθείσα, από το Υπουργείο, ημερομηνία για την πλήρη καταγραφή αυτής, συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση, κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας. Η αυθαίρετη δε σύλληψη και κράτηση τους, στις συγκεκριμένες δύο περιπτώσεις, είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να μεταβούν στο ΚΥΤ Μαλακάσας για την πλήρη κατάθεση του αιτήματος διεθνούς προστασίας τους. 

Στις 14/3/2023 το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες κατέθεσε στη δημόσια διαβούλευση σχόλια και παρατηρήσεις σχετικά με το προτεινόμενο νομοσχέδιο για τον "Κώδικα Μετανάστευσης". Μεταξύ άλλων το ΕΣΠ επισημαίνει 

 

- τους τιθέμενους δυσανάλογους περιορισμούς για την απόκτηση άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, οι οποίοι δημιουργούν προϋποθέσεις ένας σημαντικός αριθμός προσώπων οι οποίοι έχουν εδραιώσει ισχυρούς βιοτικούς δεσμούς στην Ελλάδα να αποκλειστούν από τη δυνατότητα νόμιμης διαμονή στη χώρα (άρθρο 134(4-γ)),

 

- την αναμόρφωση του πρώην άρθρου 19Α του Κώδικα Μετανάστευσης, έτσι ώστε πλέον για σειρά περιπτώσεων αδειών διαμονής για λόγους ανθρωπιστικής φύσεως, η σχετική υποχρέωση χορήγησης της Διοίκησης, να μετατρέπεται σε δυνατότητα χορήγησης κατά απόλυτη διακριτική ευχέρεια του αρμόδιου Υπουργού, άδειας διαμονής κατά περίπτωση/ad hoc κατά τη χαρακτηριστική νέα διάταξη του προτεινόμενου Κώδικα, και μάλιστα για την περίπτωση ιδιαίτερα ευάλωτων πολίτων τρίτων χωρών (θύματα εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, θύματα ενδοοικογενειακής βίας, θύματα εργατικών ατυχημάτων κτλ) (άρθρο 134(1)),

 

- την απουσία οιασδήποτε ρύθμισης για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών το αίτημα διεθνούς προστασίας των οποίων έχει απορριφθεί και η εξαιρετικά προβληματική και πλήρως αναποτελεσματική ρύθμιση για τα ασυνόδευτα παιδιά που ενηλικιώθηκαν (άρθρο 162),

 

- την πρόβλεψη υψηλών παραβόλων μεταξύ άλλων για την αίτηση/ανανέωση άδειας διαμονής δικαιούχου διεθνούς προστασίας (αναγνωρισμένοι πρόσφυγες/δικαιούχοι επικουρικής προστασίας), η οποία παρακωλύει την πρόσβαση σε έγγραφα για τους αναγνωρισμένους δικαιούχους διεθνούς προστασίας όπως αυτή προβλέπεται μεταξύ άλλων από την Σύμβασης της Γενεύης (άρθρο 27) και το Δίκαιο της Ένωσης (άρθρα 165-166 και 172).

 
Διαβαστε ολόκληρο το κείμενο εδώ 

Παρά τη ρητή δέσμευση της Υφυπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κας Σοφίας Βούλτεψη κατά την εκδήλωση με τίτλο «Παιδιά χωρίς χαρτιά, παιδιά σε κίνδυνο. Μέχρι πότε…;» που οργάνωσαν στις 12 Ιουλίου 2022 μέλη του Δικτύου Συνηγορίας για τα Δικαιώματα του Παιδιού, και τη δήλωση για «ξεκάθαρη πολιτική βούληση» να αντιμετωπιστεί το κενό στο νομικό καθεστώς που αντιμετωπίζουν τα ασυνόδευτα παιδιά στη χώρα, πριν και μετά την ενηλικίωσή τους, ιδιαίτερη έκπληξη και βαθιά απογοήτευση προκαλεί η προτεινόμενη διάταξη της περ. γ) της παρ. 1 αρ. 162 του Κώδικα Μετανάστευσης. Στο νομοσχέδιο, η διαβούλευση για το οποίο ολοκληρώθηκε σήμερα, δεν λαμβάνεται υπόψη η συντριπτική πλειοψηφία των ασυνόδευτων παιδιών που μένουν εκτός συστήματος ασύλου και δημιουργούνται περισσότερες δυσκολίες από όσες επιλύονται.

Πιο συγκεκριμένα, με τη σκοπούμενη ρύθμιση προβλέπεται μεν η δυνατότητα απόκτησης άδειας διαμονής δεκαετούς διάρκειας για ενήλικους πολίτες τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς που εισήλθαν στην Ελλάδα ως ασυνόδευτοι ανήλικοι, αλλά με προϋποθέσεις παράδοξες και εν πολλοίς εκτός πραγματικότητας.

Αρχικά, μας λυπεί ότι με την παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία, χάνεται μια σημαντική ευκαιρία: αυτή της προστασίας και ορατότητας των ασυνόδευτων και χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών που τελεσίδικα μένουν εκτός συστήματος ασύλου. Καμία απολύτως πρόβλεψη δεν περιλαμβάνεται στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για τα ασυνόδευτα παιδιά των οποίων το αίτημα διεθνούς προστασίας απορρίπτεται, ενώ είναι ανήλικοι/ες, σε αντίθεση με το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού που πρέπει να οδηγεί τις αποφάσεις όλων των δημόσιων αρχών, αλλά σε αντίθεση και με τις δημόσιες τοποθετήσεις των αρμοδίων οργάνων. Έτσι, τα ασυνόδευτα παιδιά και πάλι μένουν χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα και εκτεθειμένα σε κάθε μορφής εκμετάλλευση, χωρίς ουσιαστική πρόσβαση σε προστασία, παροχές υγείας, εκπαίδευση.

Επίσης, σε σχέση με τα ασυνόδευτα παιδιά που ενηλικιώνονται ενώ βρίσκονται στη χώρα μας, τίθεται ως βασική προϋπόθεση o πρώην ασυνόδευτος ανήλικος να έχει ήδη οριστικό τίτλο διαμονής στη χώρα, δηλαδή κάποια οριστική άδεια διαμονής. Όπως είναι εύλογο, αν τα ασυνόδευτα παιδιά που μόλις έχουν ενηλικιωθεί κατάφερναν να εξασφαλίσουν ισχυρή άδεια διαμονής, δε θα χρειάζονταν καν τη νομοθετική παρέμβαση που εισάγει το παρόν άρθρο. Αυτό μάλιστα, παρά και τη δήλωση του ίδιου του Πρωθυπουργού στις 17 Ιανουαρίου 2023 ότι στα ασυνόδευτα παιδιά «αυτοδικαίως όταν συμπληρώνουν το 18ο έτος θα πρέπει να τους δίδεται η δυνατότητα, εφόσον έχουν συμπληρώσει 3 χρόνια εκπαίδευσης, να μπορούν να παραμείνουν στη χώρα και εφόσον το επιθυμούν, να ενταχθούν στην ελληνική πολιτεία».

Όμως, πέρα από οριστικό τίτλο διαμονής και την επιτυχή ολοκλήρωση τουλάχιστον τριών (3) τάξεων του ελληνικού σχολείου στην Ελλάδα πριν από τη συμπλήρωση του εικοστού τρίτου έτους της ηλικίας τους, απαιτείται   να είναι, επιπλέον, εισακτέοι σε Ιδρύματα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης), Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης ή σε Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Η τελευταία αυτή προϋπόθεση εισαγωγής σε κάποια από τις ανωτέρω σχολές στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα επαχθής και αφορά σε ένα πολύ μικρό αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων που εν τω μεταξύ ενηλικιώνονται. Άλλωστε, η εμπειρία μας στο πεδίο μάς έχει δείξει ότι για τα ασυνόδευτα παιδιά ακόμη και η 3ετής «επιτυχής» φοίτηση στο ελληνικό σχολείο αποτελεί μια σημαντική πρόκληση λόγω συστημικών και χρόνιων προβλημάτων ουσιαστικής συμπερίληψης των παιδιών με μεταναστευτικό/προσφυγικό υπόβαθρο στο ελληνικό σχολείο που δημιουργούν μαθητικό πληθυσμό τουλάχιστον δύο ταχυτήτων.

Τέλος, απορούμε για ποιο σκοπό να μένουν εφεξής χωρίς άδεια διαμονής τα παιδιά μεταναστών β’ γενιάς (βλ. περ. β ως άνω άρθρου) που μέχρι τώρα μπορούσαν με τις διατάξεις του ν.4251/2014 να λάβουν άδεια διαμονής, ανεξάρτητη από τη νομιμότητα της διαμονής των γονέων τους, εφόσον έχουν δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα (γέννηση στην Ελλάδα, σχολική φοίτηση κ.λπ.)

 

Οι υπογράφουσες οργανώσεις του Δικτύου Συνηγορίας για τα Δικαιώματα του Παιδιού πιστεύουμε ότι η χορήγηση ειδικής άδειας διαμονής στα ασυνόδευτα παιδιά, θα πρέπει να έχει αποκλειστικά ως γνώμονα την παιδική ηλικία και το διάστημα που έπεται αυτής και αποκλειστικό σκοπό τη διασφάλιση του βέλτιστου συμφέροντος του κάθε ασυνόδευτου παιδιού που βρίσκεται στη χώρα.

Καλούμε τα αρμόδια όργανα να επανεξετάσουν την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 162, προκειμένου πράγματι να καλύψει το νομικό κενό και να διασφαλίσει στην πράξη τα δικαιώματα όλων των ασυνόδευτων παιδιών, καθώς και όσων εξ αυτών ενηλικιώθηκαν και θα ενηλικιωθούν. 


ΟΙ ΣΥΝΥΠΟΓΡΑΦΟΥΣΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

  1. ΑΡΣΙΣ - Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
  2. Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
  3. Σχεδία Κέντρο Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης
  4. ΕΛΙΞ
  5. Human Rights 360
  6. SolidarityNow
  7. Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
  8. The HOME Project
  9. Lighthouse Relief 
  10. Better Days Greece
  11. International Rescue Committee (IRC) Hellas
  12. Terre des hommes Hellas
  13. INTERSOS Hellas
  14. Danish Refugee Council (DRC), Greece
  15. Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity
 

Αναφορά Δράσης

  • 90% Παροχές προς πρόσφυγες
  • 10% Διοικητικά έξοδα